Hoàng hậu nhà Tùy Văn Hiến Hoàng hậu (Tùy Văn Đế)

Phò tá hoàng đế trị quốc

Năm 580, Bắc Chu Tuyên Đế chết sau khi đã nhường ngôi cho con là Bắc Chu Tĩnh Đế. Dương Kiên dần dần thu tóm quyền hành trong triều đình Bắc Chu. Độc Cô thường khuyên chồng nên thừa cơ đoạt ngôi xưng đế.

Năm 581, Dương Kiên đánh bại đại tướng Uất Trì Quýnh, sau đó buộc Bắc Chu Tĩnh Đế nhường ngôi, lập ra nhà Tùy[4]. Ngày 4 tháng 3 năm 581, Tùy Văn Đế sắc phong Độc Cô làm hoàng hậu, sau đó lập con trai trưởng của bà là Dương Dũng làm thái tử, những người con khác đều được phong vương.

Độc Cô hoàng hậu đã từng được học chữ và có tài trị quốc, nên được Văn Đế coi trọng và thường bàn việc nước cùng bà. Các đại thần trong cung thường gọi Tùy Văn Đế và Độc Cô hoàng hậu là nhị thánh. Bà thường đứng gần nghe Văn Đế bàn việc với đại thần và can thiệp vào các quyết định của Văn Đế, do đó đi vượt quá chức trách của hoàng hậu. Bà cũng tỏ ra nhân từ. Một lần, Đột Quyết dâng cho nhà Tùy minh châu có giá trị tới 800 vạn lượng vàng. Tổng quản U châu Bạch Thọ dâng lên Độc Cô. Bà cho rằng quân sĩ ở ngoài biên ải phải chiến đấu vất vả lao nhọc, bèn đem phân ra thưởng cho họ.

Do cha mẹ mất sớm, nên Độc Cô hoàng hậu rất đau buồn và xúc động khi thấy nhiều đại thần mặc dù đã lớn tuổi mà cha mẹ họ đều sống, nên luôn dùng lễ tiếp đãi đối với cha mẹ các đại thần trong triều. Triều đình từng bàn luận rằng, theo quy định trong thời nhà Chu, mỗi khi đại thần kết hôn hay nạp thiếp phải có sự đồng ý của hoàng hậu, nhưng Độc Cô từ chối vì cho rằng điều này đi vượt quá quyền hạn của bà.

Anh họ của Độc Cô hoàng hậu là Thôi Trường Nhân, giữ chức Đại đô đốc, phạm tội, theo luật phải xử chém. Văn Đế nể tình bà muốn tha cho Trường Nhân, nhưng bà không muốn vì mình mà làm Văn Đế bỏ qua luật pháp, cuối cùng Trường Nhân bị giết[5] Về sau, năm 598 chị gái khác mẹ của bà cũng phạm tội dùng bùa chú hại bà, nhưng bà lại nhịn ăn ba ngày để xin cho, sau Đà được miễn tội chết.

Năm 595, Việt quốc công Dương Tố phụng mệnh xây cung Nhân Thọ, xây cực kì nguy nga. Văn Đế chủ trương tiết kiệm, nên không hài lòng, muốn trị tội Dương Tố. Dương Tố vào cửa sau nơi ở của Độc Cô, nói với bà:

Phép đế vương là phải có li cung biệt quán, ngày nay thiên hạ thái bình, chỉ xây có một cung, thì có tốn hao gì chứ ![6].

Độc Cô nói lại với Văn Đế. Văn Đế nghe xong, chẳng những không phạt mà còn khen thưởng thêm cho Dương Tố.

Chế độ độc thê

Bà đề cao chế độ độc thê, khuyến khích các đại thần chỉ nên có con với vợ cả. Ở trong cung, Độc Cô đố kị tàn bạo, không cho Văn Đế gần gũi các phi tần. Con trai cả của bà là Hoàng thái tử Dương Dũng có vợ lẽ sinh ra con trai, bà cũng không hài lòng và không ưa Dương Dũng, mà lại yêu thương con thứ là Dương Quảng. Khi Thái tử phi Nguyên thị bất ngờ qua đời năm 591, Độc Cô nghi ngờ do ái thiếp của Dương Dũng là Văn Chiêu Huấn đầu độc, nên lại giết Văn thị và ghét bỏ Dương Dũng. Con thứ của bà là Dương Quảng muốn chiếm ngôi nên giả vờ hiếu thuận, xa lánh ái thiếp, nên được Độc Cô thương yêu. Cuối cùng, bà xúi giục Văn Đế phế Dương Dũng, lập Dương Quảng làm Đông cung Hoàng thái tử, chính vị Trữ quân. Sau Quảng lên ngôi, trở thành Tùy Dạng Đế.

Cháu gái Úy Trì Huýnh là Úy Trì thị vốn bị bắt sung vào cung Tùy, nhưng có nhan sắc đẹp đẽ. Văn Đế gặp Uất Trì ở cung Nhân Thọ, lòng ham muốn nổi lên, bèn lâm hạnh. Độc Cô biết chuyện rất tức giận, nhân lúc Văn Đế ra ngoài, đích thân đến chỗ Uất Trì rồi sai đánh chết Uất Trì. Văn Đế giận lắm, nhưng sợ bà, đành dong ngựa bỏ đi lên núi giải sầu. Bà bèn sai Cao Quýnh, Dương Tố tới thuyết phục, cuối cùng Văn Đế phải chịu hòa giải với bà.

Ban đầu, Độc Cô hoàng hậu thấy Cao Quýnh không gần gũi vợ lẽ, nên tôn trọng. Tuy nhiên khi vợ của Quýnh chết, vợ lẽ lại có thai. Độc Cô tức giận Cao Quýnh, lại dèm pha với Văn Đế, khiến Văn Đế xa lánh Cao Quýnh.